Yüksek irtifa hava savunmasında ve balistik füze savunmasında eli fazlası ile zayıf olan ülkemizde hava savunma konusu yıllardır tartışma konusu. Türkiye’nin gündemini yıllardır Patriot (ABD), S-400 (Rusya), S-300 (Rusya) SAMP-T (Fransa-İtalya) ve FD-2000 (Çin) gibi hava savunma sistemleri meşgul ederken, bir yandan da yerli hava savunma sistemleri için çalışmalar devam ediyordu.
1959-64 yılları arasında ABD’den tedarik edilen ve soğuk savaş teknolojisine sahip olan MIM-14 Nike Hercules hava savunma sistemlerinin modernliğini iyice kaybetmesi, Türkiye’nin 2000’li yıllarda yeni bir hava savunma sistemi tedarik etmek için girişimlere başlamasına neden olmuştu. Bu kapsamda atılan ilk adım T-LORAMIDS projesinin başlatılması olmuştu. (Bkz; Türkiye’nin En Önemli 25 Savunma Sanayii Projesi)
Contents
T-LORAMIDS İhalesi
2006 yılında Savunma Sanayii İcra Komitesi’nde (SSİK) alınan karar ile başlayan yüksek irtifa hava ve füze savunma sistemi ihalesine Rusya S-300, ABD Patriot, Çin FD-2000, EURASAM Konsorsiyumu ise SAMP-T ile katılım sağlamıştı. Projenin hızlı bir şekilde tamamlanmasını ve Türk savunma sanayii ekosistemine de katkı sağlamasını bekleyen Türk tarafı teknoloji transferine en yakın olan ve en uygun fiyatı veren Çin ile anlaşma sağlamıştı.
FD-2000 tedarik etme konusunda Çin ile 2013 yılında anlaşmaya varılmasına rağmen 2015 yılında Çin tarafı ile anlaşma iptal edilmişti. Daha sonra ise Türkiye, T-LORAMIDS ihalesinde teklif edilmeyen S-400 hava savunma sistemlerinin tedariki konusunda, 2017 yılında Rusya ile anlaşma sağladı. S-400’lerin Türkiye’ye sevkiyatı ise 2019 yılında başladı.
Yerli Hava Savunma Sistemleri ve HSS Projeleri
Tüm bu süreçler devam ederken Türkiye’nin kısa menzilli hava savunma sistemi Hisar-A, orta menzilli hava savunma sistemi Hisar-O, yüksek irtifa hava savunma sistemi Siper ve balistik füze savunma sistemi GUMS (Geliştirilmiş Uzun Menzilli Hava Savunma Sistemi) için de çalışmalar devam etmekteydi.
Bu sistemler dışında en alçak irtifada Sungur ve uçaksavar sistemi Korkut da Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilip, orduya teslim edilmiştir. (Bkz; Bayraktar Kızılelma – MİUS)
Hisar-A+
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin isterleri doğrultusunda, Hisar-A üzerinden geliştirilen Hisar-A+ Otonom Alçak İrtifa Hava Savunma Füzesi Sistemi, Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın alçak irtifa hava savunmasında kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Seri üretim aşamasına geçen Hisar-A+; helikopterler, S/İHA’lar, savaş uçakları ve seyir füzeleri gibi tehditlere karşı kullanılabilecek.
Türkiye’nin kurmayı planladığı katmanlı hava savunma ağının önemli bir parçası olan Hisar-A+ 25 km’nin üzerinde savaş uçağı takip menziline, 15 km etkili menzile, 10 km etkili irtifaya sahip. Halihazırda envanterde bulunan sistem, sahada aktif olarak kullanılmakta.
Hisar-O+
Hisar-A’da olduğu gibi Hisar-O üzerinden geliştirilen ve daha uzun menzil değerlerine sahip olan Hisar-O+, halihazırda seri üretimde olup teslimatları 2024 yılına kadar devam edecektir. Kritik tesisler korunmasında çok önemli bir role sahip olması planlan Hisar-O+ hava savunma füze sistemi, Türkiye’nin katmanlı hava savunma ağının en önemli parçalarından biri konumunda.
Üretim adedi Hisar-A+ sistemine göre çok daha fazla olacak olan Hisar-O+’ın etkili menzili 25 km iken etkili irtifa menzili ise 15 km’dir.
Hisar RF
Orta irtifa hava savunmasında çok önemli bir yere sahip olacak olan Hisar RF, Hisar-O+ üzerinden geliştirilmiştir ve radyo frekansı (RF) arayıcı başlığına sahiptir. Hisar-O+ füzelerinin sahip olduğu IIR (Görüntüleyici Kızılötesi Güdüm) arayıcı başlıkların yaşadığı ısınma problemleri nedeni ile füzelerin daha kısıtlı bir menzile sahip olması sonucu ortaya çıkan Hisar RF, Hisar-O+’dan daha uzun bir menzile sahiptir.
Açık kaynaklarda yer alan verilere göre Hisar RF füzelerinin etkili menzili 35 km’nin üzerinde iken etkili irtifa değeri ise 15 km’nin üzerinde. ROKETSAN’ın milli deniz platformlarında kullanılmak üzere geliştirdiği Milli Dikey Atım Sistemi’nde de kullanılması planlanan Hisar RF’nin İstif Sınıfı Fırkateynlerde ve TF-2000 Hava Savunma Harbi Destroyerinde de kullanılacağı tahmin ediliyor.
Türkiye’nin Uzun Menzilli Hava Savunma Sistemi Siper
Muharip savaş uçakları, insansız hava araçları, helikopterler ve seyir füzeleri gibi hava soluyan platformlara karşı etkili olması planlanan milli uzun menzilli ve yüksek irtifa hava savunma füze sistemi Siper, Türkiye’nin hedeflediği hava savunma ağının en kritik katmanlarından birine hitap etmektedir. ROKETSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK SAGE işbirliği ile geliştirilmekte olan Siper, çeşitli füzeleri fırlatma imkanına sahip olacaktır.
Siper projesi kapsamında üretilen füzeler aşamalı olarak tasarlanmaktadır. Açık kaynaklarda yer alan bilgilere göre Siper Blok I füzesi azami 100 km menzile ve 20 km azami irtifaya sahip olacaktır. Siper Blok II füzesinin ise azami 150 km menzile ve 25+ km irtifa değerine sahip olacağı tahmin ediliyor.
Geliştirilmiş Uzun Menzilli Hava Savunma Sistemi (GUMS)
ABD’nin Patriot ve THAAD, Rusya’nın S-400 ve S-500 örneğinde olduğu gibi Türkiye’de hava savunmasını Siper ve GUMS ikilisine emanet etmeyi planlamaktadır. Siper Uzun Menzilli Bölge Hava Savunma Sistemi, Türk hava sahasını hava soluyan hedeflere karşı korurken, Geliştirilmiş Uzun Menzilli Hava Savunma Sistemi (GUMS) ise balistik füzelere karşı koruyacaktır.
Diğer projelere nazaran daha az bilgiye sahip olduğumuz GUMS projesinin geleceği de henüz netleşmiş değil. EUROSAM Konsorsiyumu ile yapılacak olan olası bir ortaklık durumunda GUMS’un füzeleri, Aster Füzeleri üzerinden geliştirilecektir. EUROSAM Konsorsiyumu ile görüşmelerin tamamen rafa kalkması durumunda ise Türkiye, Siper projesi kapsamında üretilen füzelerden daha uzun bir menzile, daha yüksek bir irtifaya, çok daha yüksek bir manevra kabiliyetine ve hassasiyete sahip bir füzeyi milli imkanlarla geliştirecek.
GUMS projesinin de tamamlanması ile birlikte Türkiye’nin hava savunma ağı büyük ölçüde tamamlanmış olacak. Korkut ve Sungur ile başlayıp Siper, GUMS ve MMU ile tamamlanan hava savunma ağımız elektronik harp sistemlerinden AWACS’lara kadar birçok bileşene sahip olacak.
